Tematem interesowałem się już jako nastolatek. Tylko coś w nauczanej i ogólnie promowanej historii religii mi nie pasowało. Coś tam nie grało, przede wszystkim autorzy starali się wszelkie religie opisywać na wzór wierzeń greckich. Zgłębiałem temat, poczytałem dużo książek i mitów, w końcu trafiłem na kilka tekstów Hioba i tak trafiłem na to forum.
To zaczynam opis od podstaw.
Nauczana w szkołach i ogólnie przyjęta historia i ewolucja religii jest taka:
- Szamanizm i wierzenia pierwotne
- Politeizm
- Monoteizm
- Ateizm i wolność religijna
Cóż niby sprawa prosta, ale gdy się zbada temat to to wszystko jest dużo bardziej skomplikowane, ale i prostsze. Ja przedstawiam to tak:
- Monoteizm pierwotny (Człowiek znał Boga osobiście i pamięć o tym przetrwała)
- Naleciałości pochodzenia ludzkiego i demonicznego
- Politeizm (pod wpływem dużej ilości naleciałości)
- Odrzucenie naleciałości za sprawą człowieka lub ingerencji Boga (Abraham)
- Monoteizm
Ateizm z tej listy odrzucam bo jest on po prostu całkowicie osobnym pomysłem, który stwierdza, że Boga/ bogów nie ma, a religie to głupota i bezsensowne gusła.
Kolejnym kluczowym elementem zrozumienia historii religii jest wyjście poza "grecko-rzymski schemat". Od dziecka mamy wszędzie pokazywaną mitologię grecką i rzymską. Jest w sztuce i kulturze, jest też w książkach od historii, jest też często wzorcowym przykładem religii politeistycznej. I w tym tkwi problem. Mając taki "szablon" każdy w nowo poznawanych religiach i wierzeniach w których jest więcej niż jedno bóstwo szuka odpowiedników greckich bogów. Szuka się Zeusa, Hefajstosa, Afrodyty i innych. Z góry przyjmuje się ich sposób zachowań i czasem przeinacza się mity.
Ja dopiero studiując, przy czytaniu mitów z Ugarit, zdałem sobie sprawę, że wierzenia Greków i Rzymian były inne od pozostałych i były unikalne w skali świata.
Przedstawiając to bardziej obrazowo. Wszystkie religie to różne samochody. Religia Greków i Rzymian to dwa motocykle. My uczymy się, żeby opisywać samochody na podstawie motocykli.
A tak się nie da. Szukałem innego "szablonu" i znalazłem go w Księdze Rodzaju.
Bo Adam i Ewa rozmawiali z Bogiem bezpośrednio i nie musieli w Niego wierzyć, bo wiedzieli, że On istnieje. Ale już Kain, Abel i Set znali Boga tylko z opowieści i w NIEGO WIERZYLI. Później Kain i wszyscy "jego" ludzie i potomkowie też wierzyli w Boga bo Jemu właśnie się przeciwstawiali. Noe i jego rodzina też wierzyli w Boga. Noe nie uwierzył w Boga który do niego przemówił - Noe wierzył w Boga, a On do niego przemówił.
Oni wszyscy wyznawali Monoteizm pierwotny. Czcili JEDNEGO BOGA - STWÓRCE.
Tak więc Pierwotny Monoteizm to podstawa. W to wierzyli ludzie na początku swojej drogi cywilizacyjnej. I w to wierzyli i wierzą obecnie ludzie żyjący w sposób bardzo prosty. Dowody na to były zbierane wraz z odkryciami geograficznymi i pracą misjonarzy. Im bardziej prymitywne i odizolowane plemiona, tym częściej wierzyły one tylko w JEDNEGO BOGA, Boga który był stwórcą. Owszem była wiara w duchy, byli szamani i magia, ale to jest po prostu naleciałość.
Co więc charakteryzuje Pierwotny Monoteizm:
- Wiara w jednego Boga
- Wiara w życie po śmierci
- Wiara w to, że dobrze czyniąc uzyskamy nagrodę po śmierci
- Opowieści o wielkiej powodzi
Z czasem zaczynała do głosu dochodzić nasza ludzka słabość, skłonność do magicznego myślenia i działania demoniczne. To wszystko tworzyło "naleciałości" na Pierwotnym Monoteizmie. Wyglądają one tak:
1. Ludzkie:
- siły natury - jakiś żywioł, zwierzę, obiekt który miał takie znaczenie dla społeczności że w końcu doczekiwał się personifikacji i zostania bóstwem
- strach przed Bogiem - ludzie traktowali Boga jako szefa szefów i woleli go nie denerwować swoimi prośbami/ nie mogli pojąć jak jedna istota może to wszystko kontrolować więc tworzyli bóstwa pomocnicze.
- ubóstwienie bohatera - ktoś niezwykle zasłużony dla społeczności po śmierci stał się jej patronem i jego kult wzrastał, aż do chwili gdy został bóstwem.
2. Demoniczne:
- magia
- manifestacja siły - demony i złe duchy pokazywały się ludziom, a ci ze strachu oddawali im cześć i traktowali jak bóstwa
Z Monoteizmem Pierwotnym z naleciałościami mamy do czynienia właściwie w przypadku wierzeń całego starożytnego Bliskiego Wschodu. W Biblii jest to nawet opisane jak i kiedy powstawały te wszystkie ludy.
Do Abrama nie przemówił żaden obcy bóg, do niego przemówił ten Bóg, którego Abram znał i którego czcił. Bóg mu powiedział, żeby słuchał tylko Jego i wyruszył daleko od swojego miasta by tam zakładać nową cywilizację i wiarę bez naleciałości. To było logiczne, bo pozostając w swoim mieście monoteizm wyznawany przez Abrahama i jego potomstwo szybko by znów nałapał naleciałości.
Przykładowo Monoteizm Pierwotny z naleciałościami wyglądał tak:
- Bóg - stworzyciel i opiekun świata - najważniejszy "szef szefów"
- ziemia - zwłaszcza w społecznościach rolniczych - personifikowana z kobietą - matką
- wielki przodek plamienia - bardzo szanowany założyciel miasta, który stał się jego duchem opiekuńczym
- wielki wojownik - dawny bohater połączony w mitach z ogniem i określony jako syn głównego boga i bogini ziemi.
- pan zaświatów - NIE DIABEŁ - bóstwo opiekujące się zmarłymi i krainą do której trafiali
- złe bóstwo - któremu trzeba składać ofiary, żeby nie krzywdziło ludzi
Gdy tych naleciałości i bóstw nazbierało się dużo, to zaczynała pracować ludzka fantazja i tworzyły się jakieś koligacje między nimi i wzorem ludzkich wzajemne stosunki i emocje. To powodowało zatracenie wcześniejszej WAGI bóstw i uznaniem ich równorzędności. Tak tworzyły się religie politeistyczne. Co ciekawe religii czysto politeistycznych było i jest dość mało.
To tyle teorii. W kolejny postach postaram się konkretnie opisywać poszczególne religie i systemy wierzeń.
Mam nadzieję, że komuś się bądzie chciało to czytać.
